Deze maand verdiepte ik me in oranje. Ik stelde mezelf een vrij simpel lijkende vraag, namelijk: Wat is oranje? Oranje is allereerst een kleur. In het kleurenspectrum ligt oranje tussen geel en rood in. Het is daarmee een secundaire kleur. Tegenover oranje staat ultramarijnblauw. De kleur oranje komt voor in verschillende tinten, al naargelang er meer geel of rood in zit. Natuurlijk zijn er ook nog lichtere en donkerdere oranjes, meer verzadigde oranjes. Ik vond op WikiPedia een prachtig lijstje met HTML-codes voor kleuren en daar stonden ook oranje kleuren tussen.

Er kwam gelijk ook een meer taalkundige vraag in me op met betrekking tot sinaasappels. De sinaasappel, in het Engels orange en in het Spaans naranja, is namelijk ook oranje. (Op dit punt probeerde ik te achterhalen hoe een woord heet dat ook daadwerkelijk betekent wat het is, als je snapt wat ik bedoel. Maar aangezien ik het niet beter dan dit kon formuleren, ben ik er nog niet achter.) Ik vroeg me af of de sinaasappel in het Engels en Spaans zo heet omdat ‘ie oranje is, of dat de kleur oranje is vernoemd naar de sinaasappel. Van levensbelang, zo’n vraag! Meer WikiPedia leerde me dat het woord oranje afstamt van het Perzische naranj, wat sinaasappel betekent. Wel grappig is dan dat wij de sinaasappel sinaasappel noemen, van China’s appel. Wil je daar meer over weten, dan kun je dit artikel lezen.

We gaan verder. Ik ging op zoek naar meer oranje in mijn leven. Naast sinaasappels bleken ook papaya’s, wortelen, mandarijnen, perziken, kurkuma, goudsbloemen en pompoenen oranje gekleurd te (kunnen) zijn. Als ik om me heen keek, zag ik echter vrij weinig oranje. Het enige oranje in mijn leefomgeving waren mannen die belangrijke werkzaamheden uitvoerden bij station Velperpoort en daarom herkenbare fluorescerend oranje hesjes droegen, het boekje over Honderd jaar kiesrecht dat ik voor de gemeente Doetinchem had gemaakt en alle reclame-uitingen van een bepaalde supermarkt. En soms de lucht bij het ondergaan van de zon.

Ik besloot mijn vraag aan te passen. Niet meer Wat is oranje? Nee, ik vroeg mezelf nu: Wat betekent oranje? Da’s best een pittige vraag natuurlijk, want kan een kleur wel iets betekenen en betekent het niet voor iedereen iets anders en hoe kom ik daar achter enzovoort. Niets is echter betrouwbaarder dan mijn volgers op Instagram, dus deed ik een mini-onderzoek waaruit bleek dat de meeste mensen oranje associëren met positieve emoties: warme vrolijkheid, opgewekt zijn, blijdschap. De meeste mensen vonden oranje ook een leuke kleur. De meeste mensen, op drie na (zij weten wie ze zijn ;-)). Deze mensen vonden oranje een agressieve en opgefokte en keilelijke kleur.

Waar mensen aan dachten bij oranje: interieur uit de jaren zeventig, herfst, zomerzon, Nederland, goudvissen, Koningsdag, het koningshuis, het voetbalelftal, lente, tulpen, oranjebloesem, oranjekers, de ING, het logo van defensie, zonsondergangen, hibiscusbloemen en vrouwen met rood haar.

De meest belangrijke onderzoeksvraag was misschien wel of al deze oranjeminnende mensen ook oranje kleding droegen. Van de zeventien ondervraagden gaven twaalf aan nooit oranje te dragen. Van de overige vijf waren gaven er drie een volmondig ja als antwoord, en twee gaven er soms aan oranje te dragen.

Deze ontdekking leidde tot een laatste vraag die ik mezelf stelde met betrekking tot het Wat is oranje?-onderzoek. We weten nu dat het woord oranje te herleiden is tot de kleur van de sinaasappel, dat oranje in enige mate in de natuur is terug te vinden (groenten, fruit, bloemen), dat de meeste mensen oranje positief beoordelen, maar dat bijna niemand zich in de kleur oranje hult. Dus: Wat is er mis met oranje kleding?

Wie in Nederland woont, zal oranje kleding hoogstwaarschijnlijk associëren met Koningsdag en het WK of EK. Of oranje in andere landen een meer gangbare kledingkleur is, weet ik niet. Waar ik bij oranje kleding aan moet denken, zijn de donkeroranje pijen van boeddhistische monniken en de feloranje gevangenisuniformen in de Verenigde Staten. Twee oranje kledingstukken die een totaal andere betekenis hebben.

Waar het oranje van de monniken iets van ingetogenheid, wijsheid en Verlichting uitdrukt, werkt het oranje van de Amerikaanse gevangenen eerder als een waarschuwing. Beide kledingstukken maken iets duidelijk over de identiteit van de drager. Beiden plaatsen ze de drager duidelijk in een bepaalde groep (monnik of crimineel), en tegelijkertijd buiten een andere groep (de maatschappij). Dat lukt, omdat oranje zo’n opvallende kleur is.

Misschien verklaart dat wel waarom oranje zo’n weinig gangbare kledingkleur is: het valt te veel op. Oranje is boven alles nogal eh… oranje. Oranje wordt gebruikt en gedragen om aandacht te trekken. Of dat nou op een positieve (Koningsdag, WK, monniken) of negatieve (gevangenisuniforms) is. Oranje kleding aandoen betekent opvallen in de massa. Het betekent aangeven dat er iets anders is dan anders. Iets te vieren, of iets te waarschuwen. Het is in elk geval niet neutraal.

Dat brengt me op een briljant idee. Zullen we als de corona-toestand voorbij is met z’n allen een week lang alleen maar oranje dragen?

Ik vind het leuk om woorden en termen uit te pluizen. Vind jij dit ook leuk? Dan vind je dit, dit en dit artikel misschien ook leuk.