Studiedag Burgerschap: over vooroordelen in de les

“Hoe ga je als docent om met thema’s als vooroordelen en discriminatie?” is de centrale vraag bij de studiedag “Burgerschap in het (v)mbo”. Het programma voor deze dag, samengesteld door de Anne Frank Stichting in samenwerking met o.a. ProDemos en Codename Future, bestaat uit een aantal lezingen en workshops om deze onderwerpen in te passen binnen het vak Burgerschap. Zo is er aandacht voor de sociaalpsychologische achtergrond van vooroordelen en stereotypering, voor lesmateriaal om leerlingen actief te laten nadenken over de waarden van de rechtsstaat en wordt er ingegaan op discriminatie op scholen.

Relevante thema’s, met een kritisch-democratische visie op het vak Burgerschap, die passen in de huidige tijd. Een tijd waarin de houding ten opzichte van “de ander” verhardt, onder meer door de komst van vele vluchtelingen, een tijd van negatieve opvattingen over moslims, van antisemitische leuzen in het voetbal, van discussie omtrent Zwarte Piet.

Dat lesgeven over vooroordelen en discriminatie niet altijd even gemakkelijk is, blijkt wel uit de vele reacties die deze dag bij de docenten losmaakt. Wat doe je bijvoorbeeld als een leerling zich beroept op discriminatie als hij terechtgewezen wordt? De workshop “Vooroordelen, durf jij de confrontatie aan?” van Critical Mass roept vragen op over de scheidslijn tussen grap en belediging, en over of een gesprek over vooroordelen tot meer begrip leidt, of juist de situatie kan verergeren. Wanneer Gitta Paans van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem het lesprogramma over migratie “Restart” presenteert, gaat het gesprek verder in op de vraag hoe je jongeren kennis kunt laten maken met de ander, met iemand van een andere geloof, een andere cultuur, een andere seksuele voorkeur.

Daarbij komt nog het belang dat op sommige scholen of door sommige jongeren aan Burgerschap wordt gehecht. Want wat zeg je tegen een leerling die zich afvraagt wat Burgerschap te maken heeft met een kappersopleiding? Hoe kun je een vertrouwelijke sfeer in de klas creëren die nodig is om dit soort thema’s te bespreken, als je klassen hebt van dertig leerlingen die je ook nog eens maar één keer per week ziet? En hoe moet je omgaan met een al vaststaand curriculum voor het vak, of weinig financiële middelen op school?

Na een bezoek aan het Anne Frankhuis keren de docenten huiswaarts. Vol nieuwe inzichten, opgedane inspiratie en met lesmateriaal. Om hun vak vorm te geven en de aandacht te geven die het verdient: namelijk als een serieus vak dat een goede aanvulling is op de opleiding, omdat het leerlingen wegwijs maakt in de maatschappij.

Dit artikel schreef ik voor de Anne Frank Stichting naar aanleiding van de studiedag “Burgerschap in het (v)mbo.”

Mijn boek

Bestel 'Een zwerm spreeuwen'