Het leven een gebruiksaanwijzing van Georges Perec
In het begin lijkt de kunst van het puzzelen een kortstondige kunst, een onbeduidende kunst, geheel vervat in een vluchtige samenvatting van de gestalttheorie: het waargenomen object – of het nou om een waarnemingsdaad, een leerproces, een fysiologisch systeem of een legpuzzel gaat – is niet een optelsom van elementen die je allereerst zou moeten isoleren en analyseren, maar een geheel, dat wil zeggen een vorm, een structuur: het element gaat niet aan het geheel vooraf, het is noch recenter noch ouder, en het zijn niet de elementen die het geheel bepalen, maar het is het geheel dat de elementen bepaalt: de kennis van het totaal en zijn wetten, van het geheel en zijn structuur, kan niet afgeleid worden uit de afzonderlijke kennis van de samengestelde delen.
De afgelopen maand las ik het boek Het leven een gebruiksaanwijzing van de Franse schrijver Georges Perec. Dit boek uit 1978 is niet zomaar kort uit te leggen, omdat het verscheidene door elkaar heen lopende verhalen zijn, met als gemene deler dat ze zich allemaal afspelen in een woongebouw aan de Simon-Crubellierstraat nummer 11 in Parijs. Puzzelen heeft een centrale rol in het boek. Bartlebooth, een van de hoofdpersonen (voor zover je van hoofdpersonen kan spreken) heeft jarenlang over de wereld gereisd en hier aquarellen van geschilderd. Deze aquarellen heeft hij door zijn buurman Winckler tot puzzels laten omvormen, om deze puzzels bij thuiskomst weer te kunnen maken. Het verhaal leest ook een beetje als een puzzel; pas nadat ik het uit had vielen alle stukjes op hun plek.
Een andere schrijfstijl uitproberen
Al na een paar bladzijdes was ik geïntrigeerd door Perecs schrijfstijl. Het is heel beschrijvend: hij beschrijft bijvoorbeeld letterlijk wat erin een ruimte staat, heel gedetailleerd. Dialogen ontbreken, de gedachtewereld van personages wordt minimaal beschreven, maar juist door die nauwkeurige beschrijving van hun woonomgeving komen zij tot leven.
Geïnspireerd door de schrijfstijl van Perec schreef ik het volgende:
Een woonkamer. Op de vloer beige tapijt dat van kleur verandert als je er met je handen overheen strijkt. Rechts achterin de hoek staat een houten kast met daarop een aquarium, waarin gekleurde visjes dag in dag uit heen en weer zwemmen. Naast de kast staat een zwarte prullenmand waar alleen papier in mag worden gegooid. Niets anders. Naast de prullenmand staat een televisiemeubel, met de deuren dicht: de tv zal pas in de avond aangaan. Overdag staat alleen de radio aan, afgestemd op Radio Gelderland, maar er klinkt geen muziek wat het is reclametijd, Liever Kips leverworst dan gewone leverworst. Tegenover het televisiemeubel met de dichte deurtjes, aan de andere kant van de kamer, zit opa in zijn stoel. Dat doet hi meestal, daar in de stoel zitten en een sigaret roken. Anders werkt hij in de tuin, of kijkt hij naar zijn vissen. Naast opa en zijn stoel staat een grote kast, drie deuren bovenin, een plank voor boeken in het midden, onderin deur, drie laadjes, deur. De onderste lade is van mij; daarin bewaar ik mijn schriften en tekeningen. Naast de kast het raam dat uitkijkt op de achtertuin, ervoor de stoel van oma, de donkerblauwe leren bank en een houten salontafel, waarop twee asbakken staan: een tinnen asbak voor opa’s sigarettenpeuken en een asbak van gekleurd glas, voor de sier. Ik bevind me ook in deze kamer, aan de eettafel, die tegen de muur naast het televisiemeubel staat, aan de andere kant dan waar het aquarium staat. Ik zit op mijn knieën op een stoel, over de tafel gebogen, en ik maak een puzzel.
Het was een leuke oefening, omdat het me dwong om mijn eigen schrijfstijl los te laten en door de bril van een andere schrijver naar een situatie te kijken. Dit is dan ook de schrijftip die ik heb: laat je inspireren door de boeken die je leest. Kijk of je een fragment uit een eerder geschreven verhaal kunt herschrijven in de stijl van een ander. Probeer meerdere stijlen uit, bijvoorbeeld meer frivool of juist heel sober, meer beschrijvend of juist meer tonend. Lees, lees!
Wil je meer schrijftips? Al eerder schreef ik over drie boeken met inspirerende schrijfoefeningen, dialogen schrijven en manieren om een goed idee om te zetten in een goede tekst.
Schrijf je zelf en zoek je iemand die je daarin begeleidt, bijvoorbeeld door je te voorzien van tips en feedback? Bij mij kun je terecht voor een begeleidingstraject. Neem contact met me op via info@schoonschrift.com om vrijblijvend de mogelijkheden te bespreken.